- sanguis
- sanguis, ĭnis (acc. SANGVEM, Inscr. Fratr. Arval. tab. 41, 22; Inscr. Orell. 2270 and 5054; cf. ex-sanguis, acc. -em.— Neutr. collat. form sanguen, ante-class., Enn. ap. Non. 224; id.ap.Cic.Rep. 1, 41, 64; id.ap.Cic. Fin. 5, 11, 31; Cic. de Or. 3, 58, 218; id. ap. Prisc. p. 708 P.; Cato ap. Gell. 3, 7, 19; Att. and Varr. ap. Non. l. l.; Lucr. 1, 837; 1, 860; Petr. 59, 1; Arn. 1, 36), m. [etym. dub.; prob. root sak-, sag-, to drop, flow; cf. Angl.-Sax. sūc-an; Germ. saugen], blood (class. only in the sing.; cf. cruor).I.Lit.:2.
guttam haut habeo sanguinis,
Plaut. Most. 2, 2, 76: quod sanguen defluxerat, Cato ap. Gell. 3, 7, 19:sine sanguine hoc fieri non posse,
bloodshed, Ter. Eun. 4, 7, 9:sanguen creari,
Lucr. 1, 837:nobis venas et sanguen...esse,
id. 1, 860:in quem (ventriculum cordis) sanguis a jecore per venam illam cavam influit: eoque modo ex his partibus sanguis per venas in omne corpus diffunditur,
Cic. N. D. 2, 55, 138:fluvius Atratus sanguine,
id. Div. 1, 43, 98:flumine sanguinis meum reditum interclu, dendum putaverunt,
id. Red. ad Quir. 5, 14; id. Red. in Sen. 3, 6:nuntiatum est, in foro Subertano sanguinis rivos per totum diem fluxisse,
Liv. 26, 23, 5:cum rivi sanguis flammam orientem restinguere,
id. 28, 23, 2: pugnatum ingenti caede utrimque, [p. 1627] plurimo sanguine, Liv. 2, 64: haurire sanguinem, to shed (another's) blood:ad meum sanguinem hauriendum advolaverunt,
Cic. Sest. 24, 54:tanti sanguinis nostri hauriendi est sitis,
Liv. 26, 13, 14:nisi hauriendum sanguinem laniendaque viscera nostra praebuerimus,
id. 9, 1, 9:relicum sanguinem jubentes haurire,
id. 22, 51, 7:multum sanguinem invicem hausimus,
Curt. 4, 14, 17:multorum sanguinem hauserunt,
Sen. Ben. 6, 30, 5; Lact. 5, 1, 8: sanguinem dare, to shed (one's own) blood, give (one's) life:in beluas strinximus ferrum, hauriendus aut dandus est sanguis,
Liv. 7, 24, 4:dandus invidiae est sanguis,
id. 3, 54, 4:quid super sanguinis, qui dari pro re publicā posset, rogitantes,
id. 4, 58, 13; Sen. Ira, 1, 2, 2; 3, 18, 2:sanguinem mittere,
to bleed, let blood, Cic. Att. 6, 1, 2; so Cels. 2, 10; 4, 13;for which: emittere sanguinem de aure,
Col. 6, 14, 3:sub caudā,
id. 7, 5, 19; 6, 6, 4; 6, 9, 1:demere (e capite),
Varr. R. R. 2, 1, 23:detrahere (ex auriculā),
Col. 6, 14, 3; Cels. 2, 10, 4; 6, 6, 26:ex adversā parte de auriculā sanguinem mittere,
Col. 7, 10, 2:supprimere sanguinem,
to stanch, stop, Cels. 2, 10;for which: cohibere,
id. 8, 4; Plin. 22, 25, 71, § 147:sistere,
id. 20, 7, 25, § 59; 28, 18, 73, § 239.—Plur. (late Lat.):B.vir sanguinum,
i. e. bloody, violent, cruel, Vulg. 2 Reg. 16, 7, 8; id. Psa. 5, 6; 25, 9; 54, 23; cf.:libera me de sanguinibus,
i. e. the guilt of shedding blood, id. ib. 50, 15:vae civitati sanguinum,
id. Ezech. 24, 9.—Transf. (class.; esp. freq. in the poets).1.Blood, i. e. consanguinity, descent, race, stock, family.a.Abstr.:b.sanguine conjuncti,
blood-relations, relatives by blood, Cic. Inv. 2, 53, 161; Sall. J. 10, 3:alicui materno a sanguine jungi,
Ov. M. 2, 368:alicui sanguine cohaerere,
Quint. 8, 3, 75:progeniem Trojano a sanguine duci,
Verg. A. 1, 19; cf.:genus alto a sanguine Teucri,
id. ib. 4, 230:Semiramio Polydaemona sanguine cretum,
Ov. M. 5, 85:sanguine cretus Sisyphio,
id. ib. 13, 31:nostri quoque sanguinis auctor Juppiter est,
id. ib. 13, 142:nec iis tantum quos sanguine attingit amandus,
Plin. Ep. 7, 24, 2:sanguinem sociare,
Liv. 4, 4, 6:Tiridates sanguinis ejusdem,
Tac. A. 6, 32.—Concr., a descendant, offspring: o pater, o genitor, o sanguen dis oriundum! Enn. ap. Cic. Rep. 1, 41, 64; and id. ap. Prisc. p. 708 P. (Ann. v. 117 Vahl.); cf.:2.non magis in alienis, quam in proximis ac sanguine ipso suo exerceret,
Liv. 7, 4, 3:in suum sanguinem saevire,
id. 40, 5, 1:Alexandri sanguis et stirps,
Curt. 10, 6, 10:suum sanguinem perditum ire,
Tac. A. 4, 66; 3, 4:ne secus quam suum sanguinem (eum) foveret ac tolleret,
id. ib. 4, 8; Vell. 1, 10, 5; Val. Max. 5, 9, 4:seu deos regesve canit, deorum Sanguinem, etc.,
Hor. C. 4, 2, 14: clarus Anchisae Venerisque sanguis (i. e. Æneas ), id. C. S. 50: regius sanguis (i. e. Europa ), id. C. 3, 27, 65: vos, o Pompilius sanguis (i. e. the Pisos ), id. A. P. 292:non ego, pauperum Sanguis parentum,
id. C. 2, 20, 6:pro sanguine tuo,
Ov. M. 5, 515:sanguis meus,
Verg. A. 6, 836:tuus,
Tib. 1, 6, 66; Stat. Th. 3, 559.—Of other fluids (rare):II.et viridis nemori sanguis decedit et herbis,
Manil. 5, 212:Baccheus,
i. e. wine, Stat. Th. 1, 329; cf. Plin. 14, 5, 7, § 58:Pallas amat turgentes sanguine baccas,
Nemes. Ecl. 2, 50.—Trop., vigor, strength, force, spirit, life (class.), Plaut. Bacch. 1, 2, 45:amisimus, mi Pomponi, omnem non modo sucum ac sanguinem, sed etiam colorem et speciem pristinam civitatis,
Cic. Att. 4, 18, 2 (4, 16, 10); cf.Sall. Fragm. Or. Lepidi, § 25: vos o, quibus integer aevi Sanguis, ait, solidaeque suo stant robore vires,
Verg. A. 2, 639: quae cum de sanguine detraxisset aerarii, had bled the treasury (the figure taken from blood-letting), Cic. Verr. 2, 3, 36, § 83; cf.: cum ex aphaireseôs provinciam curarit, sanguinem miserit, etc., id. Att. 6, 1, 2:missus est sanguis invidiae sine dolore,
id. ib. 1, 16, 11:qui ab illo pestifero ac perdito civi jam pridem rei publicae sanguine saginantur,
id. Sest. 36, 78; cf.:illa in agendis causis jam detrita: Jugulum petere et Sanguinem mittere...nec offendunt tamen,
Quint. 8, 6, 51.—Of vigor, force of style:sucus ille et sanguis incorruptus usque ad hanc aetatem oratorum fuit, in quā naturalis inesset, non fucatus nitor,
Cic. Brut. 9, 36: orationis subtilitas etsi non plurimi sanguinis est, etc., id. Or. 23, 76:sanguine et viribus niteat,
Quint. 8, 3, 6; so (with vires) id. 10, 2, 12:Calvus metuens, ne vitiosum colligeret, etiam verum sanguinem deperdebat,
Cic. Brut. 82, 283:dicta plena sanguinis,
Quint. 11, 1, 34:sanguinem ipsum ac medullam verborum ejus eruere atque introspicere penitus,
Gell. 18, 4, 2.
Lewis & Short Latin Dictionary, 1879. - Revised, Enlarged, and in Great Part Rewritten. Charlton T. Lewis, Ph.D. and Charles Short. 2011.